کارتریج شیر اهرمی یکی از مهم ترین قطعات در شیرآلات اهرمی است که تکنولوژی و عملکرد جالبی دارد. همه افراد هر روزه با شیر آب سر و کار دارند و دائماً به کمک کارتریج دما و یا فشار آب را تنظیم می کنند. کارتریج مانند سایر قطعات پرکاربرد، ممکن است هر چندین سال یکبار نیاز به تعویض داشته باشد. با دانستن این که کارتریج چیست و نحوه تعویض کارتریج شیر اهرمی چگونه است، می توانید بدون نیاز به متخصص، کارتریج شیرآلات خود را در منزل تعویض کنید.
کارتریج شیر اهرمی یا کارتریج شیرآلات چیست؟
کارتریج شیر اهرمی (Faucet Cartridge)، قطعه ای در شیرآلات اهرمی (کارتریجی) است که کنترل دما و فشار آب را بر عهده دارد. کارتریج دارای یک دسته، دو سطح سرامیکی آب بندی شده روی هم و زائده های نگهدارنده کارتریج در جای خود است.
شیرآلات کارتریجی به حدی متداول است که حتما بدون اینکه متوجه باشید تعداد بسیاری از آن دیده اید. در واقع همان شیرآلات اهرمی خودمان هستند که بر خلاف شیرهای کلاسیک که دو دسته (دستگیره) دارند، تنها یک اهرم کنترل جریان آب دارند. با بالا بردن اهرم، شیر آب باز و با پایین آوردن آن بسته می شود. چرخاندن اهرم به سمت چپ، باعث گرم شدن آب و چرخاندن آن به سمت راست باعث سرد شدن آب می گردد. قطعه ای که در درون بدنه شیر تمامی این عملکرد ها را کنترل می کند، کارتریج نام دارد.
کارتریج یا مغزی شیر اهرمی در واقع مرکز کنترل فشار و دمای آب خروجی از شیرآلات اهرمی است. این قطعه در قسمت ورودی آب به شیرآلات قرار دارد و عملکرد آن به واسطه اهرم شیر آب کنترل می شود. کاربر با حرکت دادن دسته اهرمی به چپ و راست میزان ورودی هر یک از دو جریان آب سرد و گرم (دمای آب خروجی) و با حرکت دادن دسته به بالا و پایین حجم آب ورودی به شیر (فشار آب خروجی) را تعیین می کند. سایز کارتریج شیر اهرمی به انواع 25، 35، 40 و 45 دسته بندی می شود و قیمت کارتریج شیر اهرمی با توجه به تولیدکننده آن متفاوت است. رایج ترین اشکال شیرهای اهرمی نیز مربوط به کارتریج شیر است که با تعویض کارتریج شیر اهرمی به سادگی تعمیر و برطرف می گردد.
کارتریج یا مغزی شیر اهرمی چگونه کار می کند و قطعات کارتریج شیر اهرمی چیست؟
یک شیر اهرمی (کارتریجی)، نسل جدیدتری از شیرآلات است که ضمن سهولت عملکرد، کاربرد و دوام بیشتری نسبت به شیرآلات کلاسیک دارد. هر دو جریان آب سرد و گرم به مرکز شیر می رسند و از قطعه ای به نام کارتریج عبور می کنند. کارتریج از یک دسته، دو سطح سرامیکی صیقلی که بصورت آب بندی شده روی هم قرار گرفته اند و پایه های نگهدارنده کارتریج تشکیل شده است. دسته کارتریج در درون شیر اهرمی به وسیله دسته شیر اهرمی کنترل می گردد و دو سطح سرامیکی آب بندی شده، دارای سه مجرای جداگانه هستند که یکی ورودی آب سرد، دیگری ورودی آب گرم و سومی، خروجی آب به سمت علمک است.
با حرکت دسته کارتریج، سرامیک ها به طریقی روی هم حرکت می کنند که مجراهای ورودی آب گرم و سرد، بسته و باز می شوند. در نتیجه میزان ورود آب سرد و گرم به کارتریج و نسبت آنها تغییر کرده و یک جریان واحد با دمای مورد نظر از خروجی سوم به آبریز شیر هدایت می گردد. به غیر از مجراهای سه گانه فوق (سرد، گرم و خروجی به سمت آبریز) آب از مسیر دیگری نمی تواند عبور کند و کارتریج از بقیه نقاط کاملاً آب بندی می باشد. درکف کارتریج نیز اورینگی تعبیه شده که با نشستن در کف بدنه شیر، باعث آب بندی سوراخهای ورودی آب به کارتریج می شوند.
تعمیر کارتریج شیر اهرمی در زمان چکه کردن شیر آب
یکی دیگر از نشانه های اشکال در کارتریج شیرآلات اهرمی، آب بند نبودن شیر است. علت چکه کردن شیر آب، می تواند شکستن کارتریج و یا در جای درست قرار نگرفتن آن باشد. همچنین ترک خوردن پلاستیک کف یا بدنه کارتریج شیر اهرمی، مشکل داشتن اورینگ کف کارتریج و یا شکستن پایه های تثبیت کننده کارتریج در جایگاه خود از دیگر دلایل آب بند نشدن شیرآلات است. در تمام این حالات، برای تعمیر شیر اهرمی، نیاز به تعویض کارتریج معیوب شیر اهرمی است.
علاوه بر این رسوب گرفتگی توری کارتریج می تواند علت کم شدن فشار آب شیر اهرمی باشد. توری کارتریج در کف این قطعه قرار دارد و از آنجا به صورت دائم با آب در تماس است، ممکن است بعد از مدتی دچار رسوب گرفتگی شود. در این حالت فشار کم شیر اهرمی با جرم گیری توری کارتریج برطرف می شود و نیازی به تعویض کارتریج نیست.
تعمیر کارتریج شیر اهرمی در زمان سفت شدن شیر اهرمی و هرز شدن شیر آب
گاهی اوقات ممکن است شیرآلات دچار مشکل سفت شدن و هرز شدن دسته اهرمی شوند. در حالت اول دسته اهرمی به سختی و خشکی حرکت می کند و در حالت دوم دسته بیش از حد شل است و ممکن است به صورت خودکار بسته شود. معمولاً این مشکلات به نوعی با کارتریج مرتبط است و از خرابی کارتریج تا مشکل در تراشکاری محفظه کارتریج را شامل می شود. اما رایج ترین علت سفت یا شل شدن دسته شیرآلات اهرمی فشار نادرست در بستن مهره کارتریج است. همانطور که در مقاله علت سفت شدن شیر اهرمی و هرز شدن شیر آب به صورت قدم به قدم آورده ایم، با تنظیم فشار بستن مهره کارتریج (8 تا 12 نیوتن متر) با استفاده از تُرک مِتر (Tork/Torque meter) این مشکل قابل حل است.
تعویض کارتریج شیر اهرمی
برای تعویض کارتریج شیر اهرمی یا مغزی نیازی به باز شدن کامل شیر نیست و فقط کافیست بعد از قطع جریان آب، دسته اهرمی را جدا و کارتریج شیر اهرمی را تعویض کرد.
-
نگین (پولکی) آبی و قرمز که مشخص کننده آب سرد و گرم است را از جای خود بیرون بیاورید تا پیچ مغزی دسته نمایان شود.
-
با آچارآلن 2.5 پیچ را باز کرده و دسته اهرمی را از بدنه شیر جدا کنید.
-
سپس کاور (قالپاق) را از جای خود برداشته و مهره کارتریج را با آچار فرانسه باز کنید و کارتریج معیوب را برمی دارید.
-
کارتریج سالم را به درستی بر روی پایه های قرارگرفتن پایه های کارتریج در محل خود، در داخل شیر، قرار دهید.
-
مهره کارتریج را بسته و کاور و دسته را در جای خود ببندید.
از آنجا که کارتریج ها تنوع زیادی دارند، بهتر است مغزی شیر اهرمی را از تولید کننده که خرید شیرآلات از او انجام گرفته و یا پس از مشاوره کارشناس تهیه کرد تا نوع درست آن استفاده گردد.
استفاده از این مقاله صرفا با لینک فعال مجاز است.